Nieuws
Uit gesprekken rondom de Verklarende Analyse (onderdeel van De Flevo Academie Jeugd) blijkt dat er in de regio verschillende opvattingen leven over de Verklarende Analyse. Opvattingen die niet helemaal overeen lijken te komen met de werkelijkheid. Om het beeld weer scherp te stellen heeft De Flevo Academie Jeugd (Anne Thijssen, in samenwerking met Lalash Tahir) een interview gehouden met Hilde Tempel (directeur Stichting Jeugd Noord-Veluwe en psycholoog bij Accare) en Marjolein Kendall (gedragsdeskundige bij de gemeente Dronten). Doel: scherp krijgen wat de Verklarende Analyse nu precies is, welke uitdagingen er in de praktijk liggen en hoe deze opgepakt kunnen worden. In het artikel lopen we onder andere langs de verschillende modellen die in de regio in omloop zijn, stellen we het beeld bij dat de Verklarende Analyse vooral op het kind gericht zou zijn, en benadrukken het belang van tijd krijgen en nemen om de Verklarende Analyse echt goed in de vingers te krijgen.
Altijd samen met ouders en jeugdige invullen
Het Verklarende Analysemodel in Flevoland gaat uit van drie stappen. Bij de eerste stap wordt samen met de ouders informatie opgehaald en geordend. De tweede stap richt zich op het creëren van samenhang tussen de factoren die van invloed zijn op de situatie. Door inzicht te krijgen in deze samenhang van factoren, wordt voorkomen dat er symptoomgericht gekeken en gewerkt wordt. Uitgangspunt hierbij is dat de jeugdige meer is dan alleen zijn vraag en klachten. Deze samenhang wordt in stap drie met ouders en jeugdigen besproken en indien nodig aangevuld met hun input. Daarbij wordt er in de derde stap samen met ouders en jeugdigen gekeken aan welke doelen ze willen werken en welke interventies daarbij passen. Belangrijk hierbij is dat de ouders en jeugdigen van begin af aan in dit proces worden meegenomen. De input van het gezin is voor professionals dan ook essentieel om goed te begrijpen waar het over gaat en de samenhang te kunnen maken. Daarbij ervaren ouders meer autonomie, wat leidt tot meer motivatie. Ook ben je al pratende met de ouders bezig met psycho-educatie, wat ouders enorm veel inzicht geeft in hun eigen leven en situatie.
Ouders voelen zich zo gezien en gehoord, serieus genomen. Dit is hun verhaal en daar wordt ook daadwerkelijk naar geluisterd. Ze worden ook meer eigenaar.
Verschillende analysemodellen in omloop in de regio
Er zijn verschillende analysemodellen in omloop, zoals het 7-factorenmodel ontwikkeld door Marca Geeraets & Harrie van Leeuwen en de Verklarende Analyse ontwikkeld door Ellen Loykens. In Flevoland is de Verklarende Analyse het meest omarmde model, zoals deze is ontwikkeld door Hilde Tempel & Laura Geesing. Als we vragen naar wat het gebruik van verschillende analysemodellen betekent voor jeugdhulpmedewerkers noemen Hilde en Marjolein het spreken van dezelfde taal als voordeel van werken met hetzelfde model. Verschillende modellen en methodieken kunnen tot verwarring leiden bij professionals. Het is daarom belangrijk om aandacht te besteden aan hoe verschillende modellen en nieuwe methodieken zich tot elkaar verhouden. Maar ook aan hoe de Verklarende Analyse juist ondersteunend kan zijn aan deze andere methodieken. Het belangrijkste volgens Marjolein is dat het model dat wordt gebruikt helpt om de essentie, het verhaal, de redenatie en de samenhang in de problematiek naar boven te brengen. Als dat maar goed helder wordt, maakt het niet eens zo veel uit welk model je gebruikt. Door tijdsdruk kunnen professionals denken “Ik heb een Verklarende Analyse nodig, dus ik vul het zelf gauw even in en stuur het op”. Maar als ouders en jeugdigen geen rol spelen bij het invullen, verliest de Verklarende Analyse zijn kracht. Het is dan ook belangrijk er met elkaar voor te waken dat de Verklarende Analyse geen vinkje wordt, maar dat vooral de inhoud voorop staat.
Het doel is dat we met elkaar goed en breed gekeken hebben en snappen waarom dingen zo zijn, en van daaruit tot een onderbouwde visie of aanpak te komen. Dat is waar het om gaat en niet om het vinkje.
Is de Verklarende Analyse eigenlijk wel een systemisch model?
Er zijn soms wat geluiden in de regio dat de Verklarende Analyse teveel de aandacht op de jeugdige zou vestigen. De omgeving zou te weinig betrokken worden en er zou te weinig aandacht zijn voor positieve factoren. Wat vinden Hilde en Marjolein daarvan?
“In de Verklarende Analyse wordt juist expliciet onderscheid gemaakt tussen de jeugdige, ouders en de omgeving. Er wordt bij het opstellen van de Verklarende Analyse bovendien aan het gezin gevraagd wie er in de omgeving belangrijk is en hoe deze mensen betrokken kunnen worden bij de Verklarende Analyse”.
Daarbij wordt er zowel met ouders als jeugdige gesproken om informatie op te halen, indien nodig kunnen voor het gezin belangrijke anderen ook gevraagd worden om input te leveren, denk bijvoorbeeld aan school.
Leren werken met de Verklarende Analyse is niet ‘klaar’ na een training: het is een ontwikkelproces dat onderhoud vraagt
Marjolein en Hilde geven aan dat de trainingen Verklarende Analyse die nu worden gegeven belangrijk zijn om het gedachtengoed en de werkwijze van de Verklarende Analyse echt goed te verankeren. Ze zien in de praktijk dat de Verklarende Analyse nog te vaak op stap een blijft hangen, terwijl juist stap twee, waarin je de samenhang beschrijft, de essentiële stap is. De Verklarende Analyse moet gezien gaan worden als een werkdocument, waar het gezin de eigenaar van is. In dat document wordt onderbouwd welke kant je samen op gaat. Het is dus een document waar je op terug kan vallen en waar andere professionals ook gebruik van kunnen maken. Als deze samenhang niet op papier staat, kan het ook niet als werkdocument gebruikt worden. Daarbij stipt Hilde aan dat het ook niet klaar is met een training, maar dat je in je organisatie voortdurend met elkaar moet blijven waken dat je kwaliteit levert en dat je je daarin ontwikkelt, middels intervisie of bijscholing.
Of het nu gaat om de Verklarende Analyse of om een andere nieuwe techniek, je hebt ook tijd nodig om je daarin te ontwikkelen en stappen te zetten.
Tijd is een groot struikelblok voor een echt goede Verklarende Analyse
Het grootste struikelblok waar professionals in de praktijk tegenaan lopen als het gaat om een goede Verklarende Analyse blijkt tijd te zijn. Het kost niet alleen letterlijk tijd om een Verklarende Analyse te maken, vooral het maken van een goede Verklarende Analyse kost tijd. Hilde vertelt dat je de Verklarende Analyse dan ook kan zien als een tijdsinvestering die zich uiteindelijk uitbetaalt in het sneller afsluiten van een casus, omdat er eerder voor de juiste interventie gekozen is. Die investering wordt nu gemaakt, maar de winst is er nog niet (altijd).
De Verklarende Analyse vraagt tijd in trainen, in ervaren, in doen en uiteindelijk als je het je eigen maakt is het een gewaardeerde tijdsinvestering.
Organisaties en gemeentes kunnen een belangrijke rol spelen in het verlichten van de tijdsdruk bij professionals. Het zou bijvoorbeeld helpen als professionals zelf mogen aangeven hoeveel tijd zij nodig hebben voor het maken van een goede Verklarende Analyse. Het zou ook helpen als er in de inkoopvoorwaarden zou worden opgenomen dat we ieder traject beginnen met ‘een’ Verklarende Analyse en als die Verklarende Analyse ook in visie en ambitie wordt uitgedragen. In Flevoland is men enthousiast en ambitieus begonnen met de Verklarende Analyse, maar lijkt dat nu wat weg te vloeien, omdat het onvoldoende verankerd is in de regio. Maar het is belangrijk dat er verbinding tussen organisaties wordt gezocht en dat er een gezamenlijke regiovisie wordt uitgedragen waarin de open, respectvolle en nieuwgierige houding die hoort bij een Verklarende Analyse centraal staat.
Die open, respectvolle en nieuwsgierige houding. Dat is echt een stukje mensbeeld en visie, waarvan ik denk laten we dat omarmen. Dat helpt ook om met elkaar uitvoering te geven in concrete afspraken of inkoopafspraken.
We worden samen steeds beter in het werken met de Verklarende Analyse
Een sterk punt van werken met de Verklarende Analyse is juist dat het niet pretendeert dat daarmee even snel de perfecte foto kan worden gemaakt, maar dat door te doen en te oefenen het werken ermee steeds verder verbeterd en geoptimaliseerd wordt. Ook de trainers leren van die ervaringen en passen hun trainingen erop aan in een doorgaande ontwikkeling:
We zijn nog lang niet op het optimale punt gekomen, maar dat is ook helemaal niet erg. Volgens mij wordt het alleen maar beter als je met elkaar de tijd neemt om te groeien en te ontwikkelen.
Als wens geven Hilde en Marjolein mee dat ze hopen dat alle hulpverleningstrajecten met een Verklarende Analyse gestart worden. Ze hopen dat ook kinderen zelf meer worden betrokken bij de Verklarende Analyse. Er wordt nog teveel over in plaats van met ze gepraat, terwijl kinderen zelf veel waardevolle informatie te vertellen hebben. Net als ouders vinden ze het ongelofelijk fijn als er naar hun verhaal wordt geluisterd. De Verklarende Analyse is vooral iets wat je moet doen en ervaren. Het is geen magisch toverstafje, maar wel een enorm belangrijk instrument om tot bepaalde inzichten te komen. En dat blijft werk in uitvoering.
